تاریخچه چسب از زمان باستان تا حال

هرگز به این فکر کرده‌اید که چسب، این ماده ساده و کاربردی که در خانه، محل کار و کارخانه ها همیشه در دسترس است، چگونه ایجاد شده است؟ چسب، از دوران باستان تا به حال، توسعه چشمگیری داشته و نقش مهمی در پیشبرد فناوری و صنعت داشته است. در این مقاله، به سفری در زمان خواهیم پرداخت تا ببینیم چگونه چسب از ابتدای تاریخ تا به امروز به شکل فعلی‌اش درآمده است.

چسب در دوران باستان

از آنجا که انسان ابزاری را برای اولین بار در دست گرفت، نیاز به چیزی برای اتصال اجزای آن وجود داشته است. نخستین چسب‌ها، که در حدود 200,000 سال پیش توسط انسان‌های نخستین نئاندرتال‌ها ساخته شدند، قدیمی‌ترین مدرکی که ساخت محصولات چسبناک توسط انسان را اثبات می‌کرد مربوط به 70 هزار سال پیش بود، در حالی که با کشفیات جدید، این تاریخ به 200 هزار سال قبل به عقب رانده شد. از قیر طبیعی و مواد مشابه تهیه می‌شدند. این چسب‌های باستانی برای اتصال ابزارهای سنگی به دسته‌های چوبی یا استخوانی استفاده می‌شدند. همچنین در مصر باستان، چسب‌هایی بر پایه دارچین، نیشکر و پوست درخت تهیه  میشد.

نمونه‌هایی از چسب‌هایی که در زمان باستان مورد استفاده قرار می‌گرفتند، عبارتند از:

بیرقه (Pitch): این ماده، که در واقع نوعی قیر است که از درختان مانند صنوبر استخراج می‌شود، به عنوان یکی از اولین چسب‌ها شناخته می‌شود. بیرقه برای ساخت و تعمیر ابزار، مانند تیغه‌های سنگی و تیرهای کمان استفاده می‌شد.

چربی حیوانات و استخوان‌های سوخته: در دوران پیش از تاریخ، انسان‌ها چربی حیوانات و استخوان‌های سوخته را به عنوان یک نوع چسب استفاده می‌کردند. این مواد با حرارت زیاد به ماده‌ای چسبناک تبدیل می‌شدند که قابلیت اتصال اجزا را داشت.

پروتئین‌ها: برخی چسب‌ها از پروتئین‌ها مانند خون، پوست و سایر بافت‌های حیوانی ساخته می‌شدند. این چسب‌ها عمدتاً در ساخت و کنده‌کاری چوب استفاده می‌شدند.

نیشکر و دیگر گیاهان: برخی از چسب‌ها از عصاره گیاهانی مانند نیشکر ساخته می‌شدند. این چسب‌ها برای اتصال اجزای چوبی یا سایر مواد استفاده می‌شدند.

این روش‌ها نشان می‌دهند که انسان‌های باستان چطور از مواد موجود در محیط اطراف خود برای ایجاد مواد چسبان استفاده می‌کردند. این تکنیک‌ها، با اینکه ساده به نظر می‌رسند، اما در آن زمان نقش بسیار مهمی در ساخت و توسعه ابزارها و تکنولوژی داشتند.

چسب در دوران میانه

در دوران قرون وسطی، کارگران و صنعتگران چسب‌های پروتئینی را از موادی مانند پوست، استخوان و پیازهای حیوانات ساختند. این چسب‌ها عمدتاً در کارهای چرم‌دوزی، مبلمان و کتاب‌چرمی استفاده می‌شدند.

چسب در دوران صنعتی

در قرن نوزدهم با شروع انقلاب صنعتی، تولید چسب به صورت تجاری آغاز شد. در این دوران، چسب کازئین (یک نوع پروتئین شیر) برای اولین بار تولید و به کار گرفته شد.

کیفیت بالا: چسب‌ها می‌توانند به ایجاد محصولات با دوام و مقاومت بالا کمک کنند. این محصولات می‌توانند مقاومت بیشتری در برابر رطوبت، حرارت یا فشار داشته باشند.

امکان استفاده از مواد جدید: با استفاده از چسب، می‌توان موادی با خصوصیات متفاوت، مانند فلزات، پلاستیک‌ها و کامپوزیت‌ها را به یکدیگر متصل کرد. این امر به توسعه محصولات جدید و بهبود محصولات موجود کمک کرد.

برخی از چسب های مهم که در دورهز صنعتی تولید و استفاده می شدند :

چسب کازئین: این نوع چسب از پروتئین‌های حاصل از شیر (کازئین) ساخته شد. این چسب به دلیل استحکام و مقاومت بالا در بسیاری از صنایع، از جمله چاپ، نجاری و بسته‌بندی مورد استفاده قرار گرفت.

چسب روبان‌های چسبانده (Pressure-Sensitive Adhesives - PSAs): این چسب‌ها در دهه‌ی 1920 اختراع شدند و به عنوان چسب‌هایی شناخته می‌شوند که بدون نیاز به حرارت یا فشار زیاد، به سطوح مختلفی چسب می‌کنند. این چسب‌ها عمدتاً در ساخت روبان‌های چسبانده مورد استفاده قرار می‌گیرند.

چسب‌های اپوکسی: این چسب‌ها، که در دهه 1940 اختراع شدند، از بین چسب‌های صنعتی یکی از مقاوم‌ترین‌ها هستند. این چسب‌ها در بسیاری از صنایع، از جمله ساخت فضاپیما، خودرو، و ابزارهای الکترونیکی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

چسب‌های سیلیکون: این چسب‌ها که در دهه‌ی 1940 توسعه یافتند، مقاوم در برابر حرارت بالا، سرما، رطوبت و اشعه‌ی UV هستند. آن‌ها برای بسته‌بندی، آب‌بندی و اتصال قطعات در صنایع مختلف استفاده می‌شوند.

چسب‌های سوپرگلو (Cyanoacrylates): این چسب‌ها که برای اولین بار در دهه‌ی 1950 توسعه یافتند، باعث ایجاد اتصالات بسیار قوی و سریع می‌شوند. این چسب‌ها در بسیاری از کاربردها، از پزشکی تا ساخت مدل‌های کوچک، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

چسب در دوران مدرن

نقطه عطف تاریخ چسب، اختراع چسب‌های سنتتیک در قرن بیستم بود. این چسب‌ها از مواد پلیمری ساخته می‌شدند که خواص چسبندگی بیشتری داشتند و برای کاربردهای بسیار گوناگونی مناسب بودند. از جمله این چسب‌ها می‌توان به چسب‌های اپوکسی، نوارچسب دو طرفه، اسپری چسب، پلی‌استر و پلی‌اورتان اشاره کرد.

چسب‌ها در دوره مدرن، به لطف پیشرفت‌های علمی و تکنولوژیک، کاربردهای فراوان و گوناگونی پیدا کرده‌اند.

• صنعت خودروسازی


• صنعت هوافضا


• صنعت الکترونیک


• ساختمان و سازه‌ها


• پزشکی و دندانپزشکی


• صنعت بسته‌بندی


• صنعت کفپوش و کاغذ دیواری


• صنعت کشاورزی

این کاربردها تنها بخشی از گستردگی استفاده از چسب‌ها در دوره مدرن است. با پیشرفت‌های علمی و تکنولوژیک، چسب‌های جدید با کاربردهای بیشتری طراحی و تولید می‌شوند.

خلاصه

چسب، با توجه به تاریخچه‌ی خود، یکی از بزرگترین دستاوردهای فناوری انسانی است. از دوران باستان تا به حال، چسب با کاربردهای متنوع و پیچیده، به یک ابزار ضروری در زندگی روزمره و صنعت تبدیل شده است.با نگاهی به تاریخ چسب، می‌بینیم که این ماده مفید و موردنیاز، در طول زمان تکامل یافته و به یکی از محصولات اساسی در صنعت تبدیل شده است. امروزه، چسب‌های متنوعی وجود دارند که برای کاربردهای مختلف صنعتی، ساختمانی، هنری و حتی پزشکی استفاده می‌شوند. در نهایت، چسب یکی از مهمترین اختراعات انسانی است که در گذشته، حال و احتمالاً در آینده نیز همیشه جایگاه ویژه‌ای خواهد داشت.